ลมหายใจสุดท้าย ก่อน “ตรอกข้าวเม่า” จะกลายเป็นเพียงชื่อชุมชน
ขนมไทยที่เคยเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตผู้คนมานาน กำลังค่อย ๆ จางหายไปจากความทรงจำ เช่นเดียวกับ "ชุมชนตรอกข้าวเม่า" ในย่านบางกอกน้อย ที่ครั้งหนึ่งเคยเป็นศูนย์กลางการทำข้าวเม่าชั้นดีของชุมชนย่านฝั่งธนบุรี
หากพูดถึงขนมไทย จะยังมีคนรุ่นใหม่คุ้นหู “ขนมข้าวเม่า” กันอยู่หรือเปล่านะ?
ขนมไทยที่เคยเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตผู้คนมานาน กำลังค่อย ๆ จางหายไปจากความทรงจำ เช่นเดียวกับ "ชุมชนตรอกข้าวเม่า" ในย่านบางกอกน้อย ที่ครั้งหนึ่งเคยเป็นศูนย์กลางการทำข้าวเม่าชั้นดีของชุมชนย่านฝั่งธนบุรี
ชุมชนแห่งนี้เคยเป็นที่อยู่ของกลุ่มคนไทยที่อพยพมาจากอยุธยา อาศัยปะปนกับชาวมอญซึ่งได้นำทักษะการทำขนมข้าวเม่าติดตัวมาด้วย อีกทั้งยังมีวัฒนธรรมการกวนขนมอย่างกาละแม กระยาสารท และข้าวเหนียวแดง เข้ามาเผยแพร่ จึงกลายเป็นผลิตภัณฑ์ประจำชุมชนอีกอย่างหนึ่ง เกิดการซื้อขายจนทำให้ที่นี่กลายเป็นพื้นที่ของการทำ “ขนมจากข้าว” กันอย่างขยันขันแข็ง บ้านเรือนเกือบทุกหลังมีครกตำข้าว รวมถึงเตาและกระทะขนาดใหญ่สำหรับคั่วหรือกวนขนมประจำบ้าน
แต่เดิมชาวบ้านซื้อข้าวเปลือกมาจากสุพรรณบุรี อยุธยา อ่างทอง และอำเภอนครชัยศรี จ.นครปฐม โดยใช้เส้นทางน้ำเป็นสายพานลำเลียงวัตถุดิบ ต่อมาเมื่อกรุงเทพฯ เจริญขึ้น มีการตัดถนนพรานนก ถนนอิสรภาพ ทำให้เส้นทางน้ำที่เคยเป็นหัวใจของชุมชนค่อย ๆ หายไป การทำข้าวเม่าซึ่งต้องใช้แหล่งน้ำและแรงงานเยอะ จึงค่อย ๆ หายไปด้วย ประกอบกับความนิยมในการกินขนมข้าวเม่าลดลง ตอนนี้เหลือเพียงบ้านหลังเดียวในชุมชนที่ยังคงรักษาวิถีเหล่านี้ไว้อยู่ คุณลุง “โยธิน เหมะทัพพะ” ปราชญ์ชาวบ้านผู้สืบทอดต้นตำรับข้าวเม่ามาเป็นระยะเวลาหลายสิบปี เล่าพลางสาธิตการทำข้าวเม่าหมี่ให้พวกเราฟัง
ภาพที่คุณลุงโยธินคาดหวังว่าจะได้เห็นต่อไปเรื่อย ๆ คือภาพที่เหล่านักศึกษากำลังล้อมวงฟังประวัติความเป็นมาของชุมชนตรอกข้าวเม่าอย่างตั้งใจ พร้อมทั้งจดจำรสชาติความเป็นข้าวเม่าเอาไว้ และส่งต่อ “วิถีข้าวเม่า” ให้ยังไม่เลือนหายไปจากวิถีชีวิตของคนไทย…ให้นานที่สุดตราบเท่าที่จะเป็นไปได้
บางทีการจะรักษาสิ่งใดให้คงอยู่ อาจไม่ใช่แค่การพูดถึงสิ่ง ๆ นั้นขึ้นมาอีกครั้ง แต่คือการทำให้ผู้คนอยากจะรู้จักมันต่อไปต่างหาก …
หากคุณคือคนหนึ่งที่อยากเข้ามาทำความรู้จัก “วิถีข้าวเม่า” ให้ลึกซึ้งด้วยตัวเอง สามารถติดต่อทำ Workshop หรือซื้อสินค้าได้ที่
📞 เบอร์โทร. : 094-253-7771
📍 สถานที่ : ขนมไทยบ้านข้าวเม่า, ชุมชนตรอกข้าวเม่า เขตบางกอกน้อย กรุงเทพฯ
📅 วัน-เวลา : วันพุธ – อาทิตย์ 08.30 - 16.30 น.
Comments